Met iedere generatie verdwijnen er ook beroepen. De techniek schrijdt immers voort. Neem nou de porder: een man of vrouw die je kon bestellen om je wakker te maken. Dat deden ze dan met een lange stok waarmee ze zachtjes op je raam tikten.
Tijdens mijn studententijd ontdekte ik Nostalgienet, een (inmiddels gesneuvelde) tv-zender die de hele dag door zwart-witbeelden van vroeger uitzond. Kon ik urenlang naar kijken. Hetzelfde heb ik met foto’s van vroeger. Want hoe langer je kijkt, hoe meer details je ziet. Eerder schreef ik bijvoorbeeld al eens waarom mensen vroeger nooit lachten op foto’s. Zelfs niet op trouwfoto’s.
Een wereld zonder wekkers
Dankzij een zeer associatieve rabbit hole, stuitte ik op foto’s van porders. Had ik nog nooit van gehoord. Wat doet een porder?
80 jaar geleden bestonden er nog geen wekkers (of telefoons met een wekkerfunctie). Wel hanen, maar die vond je zelden midden in de stad. Met de opkomende industrialisatie moest je echter op tijd in de fabriek verschijnen.
Hoe?
Wel, daarvoor bestelde je – of het bedrijf waar je een betrekking had – een porder. Dat is iemand die met een lange stok ‘s ochtends vroeg op het gevraagde tijdstip op jouw raam tikt. In Leeuwarden zag dat er dan zo uit:
Sommige porders bliezen besjes tegen het raam:
Maar waarom nu dat porren, en niet gewoon aankloppen? Simpel: van op de voordeur kloppen werd het hele gezin wakker, en dat was niet altijd de bedoeling.
Allemaal leuk en aardig, maar je blijft natuurlijk zitten met één prangende vraag; hoe werden die porders dan zélf op tijd wakker? Dat probleem wordt op diverse websites getackeld met de volgende verklaring:
Porders schakelden zelf ook weer porders in om wakker te worden.
Maar …
hoe werden díe porders dan weer wakker? Enfin. Er zal aan het begin van de keten wel iemand met een haan zijn geweest. Of iemand die zijn dag- en nachtritme omdraaide. Iets waar ik trouwens zeker niet voor ben te porren 🙂
Andere foto’s van vroeger: de eerste straatfotograaf die stiekem fotografeerde. Fredrik Stormer monteerde een kleine camera in een knoopsgat van zijn jas.