Ik heb een ongemakkelijke verhouding met conceptuele fotografie. Als een fotoserie een enorme lap tekst nodig heeft om op te leunen, haak ik af. Woorden moeten niet de pijlers zijn waarop de serie noodgedwongen rust. Maar soms gaat het goed. Zoals bij Marcus DeSieno. Zijn foto’s zijn unheimisch en laten je nadenken over algoritmes.
Als fotograaf hoef je niet per sé te fotograferen. Er zijn zoveel foto’s, je kunt netzogoed die van een ander gebruiken. Marcus DeSieno is zo iemand. Hij is een conceptueel fotograaf: hij maakt fotoseries zonder zelf één foto te maken.
Eerst maar eens kijken naar zijn serie, getiteld A coded gaze: Recognition Patterns:
Als wij een foto zien, interpreteren we deze gelijk. We zien mensen, gezichtsuitdrukkingen, plaatsen, objecten. Maar hoe ‘kijkt’ een computer? Die gaat ook op zoek naar patronen, en gaat qua snelheid steeds meer op ons lijken. Inmiddels kan Facebook feilloos je vrienden ‘taggen’ in je foto’s. Jij herkent ze, maar de computer – of eigenlijk het algoritme – zoekt naar geometrische patronen die passen bij een gezicht. Die algoritmes worden steeds beter. Zo goed, dat ze zélf gezichten kunnen verzinnen zonder dat we door hebben dat deze mensen niet bestaan.
Druppelgewijs sijpelt deze technologie ons leven binnen en gaan we het normaal vinden. Het wordt pas weer vreemd als dat algoritme (en die vormherkenning) wordt toegepast op oude foto’s. Want die oude beelden vertegenwoordigen een wereld waarin computers nog niet bestonden. Voeg je die werelden samen, dan voelt het ongemakkelijk.
Dat ongemakkelijke gevoel versterkt DeSieno door de foto’s extra donker te maken. Je moet goed kijken om de afbeelding te kunnen zien. En dat terwijl het algoritme het gezicht al lang had ontdekt.
Dit conceptuele project zit niet in mijn irritatiezone. Het is simpel, behoeft niet teveel tekst en uitleg en het zorgt voor een unheimisch gevoel bij mij. Precies wat DeSieno voor ogen had – denk ik.
Ik schreef hier al eerder over een project van DeSieno. In zijn serie Surveillance Landscapes denk je ouderwetse landschapsfoto’s te zien, maar niets is minder waar.