In sommige poppenhuizen is het niet pluis. In ieder geval niet in die van Frances Glessner Lee: in haar morbide creaties zie je plassen bloed, zelfmoord en half vergane lijken. Ze zijn bedoeld voor volwassenen die moeten leren kijken, echt kijken.
Ik zie een heleboel dingen niet. Voor mij heeft dat meestal geen grote gevolgen. Maar wanneer een forensisch detective een detail over het hoofd ziet, kan het onderzoek flink gaan dwalen. Dus: hoe zorg je ervoor dat mensen in hoog tempo hun blik trainen?
Door een plaats delict na te maken in poppenhuisformaat. Poppetjes die worden omgebracht door mini-mesjes.
Glessner Lee noemde haar levenswerk:
Nutshell studies of unexplained death
In de diorama’s zie je half geopende ovens, bloederige voetstappen, een jas op de grond. Iéder detail kan leiden tot de oplossing. Alleen je weet niet welk detail belangrijk is, en welke niet. En dus moet er worden getraind: zodat je alles ziet, alles registreert.
De diorama’s waren onderdeel van het curriculum van studenten die later moordzaken moesten gaan oplossen. Per plaats delict kregen die studenten 90 minuten de tijd om te observeren.
90 minuten.
Laat dat vooral even op je inwerken.
Het zegt wat over hoeveel tijd je nodig hebt om álles te registreren in een omgeving. Iets wat je zelf ook kunt trainen – zonder lijken – met deze fotografieopdracht.
Er is dan ook echt een hoop te zien, in die mini scènes. Je ziet (werkende) muizenvallen, lichtknopjes en de lijken zijn lijkkleurig. De uitwerking van één zo’n plaats delict kostte Glessner Lee zo’n 3.000 tot 4.500 dollar aan materiaal. Een flink bedrag in de jaren ’40 van de vorige eeuw, wat zij ophoestte dankzij een flinke erfenis van haar vader.
Wat ik gaaf vind: de beelden zijn tijdloos. Nu, zo’n 80 jaar later, worden 18 van haar diorama’s namelijk nog steeds gebruikt door Harvard studenten die Police Science studeren.
Het gaat niet om de oplossing
Opvallend: er zijn geen oplossingen voor de diorama’s van Glessner Lee. Het gaat hier namelijk niet om winnen of oplossen. Het doel is om zoveel mogelijk details te kunnen opmerken en op basis daarvan een hypothese te formuleren. Bovendien: in het echt komt er ook niemand na afloop van het onderzoek vertellen of het team het bij het juiste eind had.
En dan nog iets: waren er 20 oplossingen geweest, dan zouden de scènes nu niet meer worden gebruikt. De oplossingen zouden dan namelijk te wijd verspreid zijn en studenten zouden de niet terzake doende details niet meer zien.
The point is not to solve them, it is to collect details.
~ Frances Glessner Lee
Zelf door het poppenhuis wandelen
Nu loop ik er altijd flink op los te googlen als ik dit soort artikelen schrijf. Dus zo kwam ik erachter dat je ook gewoon zélf door de poppenhuizen kunt wandelen, alsof je een mini-rechercheurtje bent.
Via deze link kom je bij een groter plaatje terecht. Als je daarop klikt met je telefoon of ipad, wordt de gyroscoop (bewegingssensor) in je apparaat gebruikt zodat je met het bewegen van je telefoon, ook de ruimte ziet verschuiven. Dat vond ik zó leuk om te doen, dat dit artikel ernstige vertraging opliep.
Voor wie geen zin heeft om tussen plassen bloed te wandelen, kun je ook gewoon onderstaand filmpje kijken. Of koop het boek.
Andere manieren om beter te kijken
Er zijn trouwens nog wel meer kijk-methodieken die je helpen om je blik te scherpen. Zo traint het Amerikaanse leger bijvoorbeeld om van rechts naar links te kijken. Hier lees je waarom.