Erik Johansson fotografeert niet maar construeert. Hij legt een idee vast in plaats van een moment. Fotografie is voor hem slechts een kleine stap naar het beeld dat hij voor ogen heeft. Zijn voornaamste gereedschap is dan ook Photoshop.
Het werk van Johansson laveert op het randje van fotografie. Hij fotografeert met het doel om verschillende foto’s later samen te laten smelten. Het resultaat is een surreëel beeld dat helemaal niet kán bestaan. Onderaan dit artikel vind je een video waarin je ziet hoe bovenstaand beeld tot stand kwam.
“Fotografie is saai”
In een TedX voordracht licht hij toe dat hij fotogaferen maar saai vond. Daar draait het om being at the right place at the right time, beweert hij ietwat simplistisch. Hij vergeet dat dat slechts twee voorwaarden zijn, de derde is de kennis en kunde hebben om op het beslissende moment een foto te maken die iets vertelt én iets weglaat. Hoe dan ook, hij vond er niks aan en ging op zoek naar een andere uitdaging; het vastleggen van een niet bestaande wereld.
Een voorbeeld, de foto met de naam The Architect:
Wil Erik Johansson wat zeggen met zijn foto’s?
Hij geeft antwoord op deze vraag in een interview op The Creators Project:
“Soms. Er zit geen specifieke betekenis achter of een boodschap die je kan uitvogelen door het bekijken van mijn foto’s. Het gaat meer om het visuele gedeelte, maar de foto’s reflecteren natuurlijk wel waar ik aan denk. Ik wil het aan de kijker overlaten om er betekenis uit te halen. Als ik zelf als kind naar kinderboeken keek las ik zelden de tekst, ik wilde gewoon naar de plaatjes kijken en er zelf een verhaal bij verzinnen. Mensen moeten dat ook met mijn foto’s kunnen doen. Ik wil er alleen een titel aanplakken en voor de rest niet teveel over de betekenis van het werk praten.”
Dubbelrollen in de realiteit
Johansson is goed in het herkennen van dubbele toepassingen van het landschap en al wat zich daarin bevindt. Zo kun je in hoogspanningskabels ook de snaren van een gitaar zien. Met dát idee gaat hij vervolgens aan de slag, waaruit onderstaand beeld volgt.
Soundscapes
Nog een voorbeeld van zo’n dubbelrol. We zien een enorme grammofoonspeler in een desolaat, koel landschap. Er komt geluid uit de grammofoon. Ja, dat kun je zien. Want de bomenrij in de verte doet tevens dienst als geluidsdiagram.
Endless Stories
Onderstaande afbeelding leek uit mijn eigen verbeelding gegrepen. Ik ben opgevoed in een huis vol met boeken; op stapels, in kasten en op de kasten. Deze foto heet ‘Endless Stories’ en zo voelde dat ook, als ik de kamer van mijn vader binnenstapte. Boekenkasten tot aan het plafond. De kleur van het tapijt was zelden zichtbaar door de vele stapels boeken – losjes gesorteerd op thema. Ja, daar zat ik graag, om door een boek te bladeren, zoals het meisje op de foto. En de veelheid aan verhalen om mij heen te horen fluisteren.
Voor wie een vaag gevoel van herkenning heeft bij de cirkelvormige boekenkast op de achtergrond: de basis hiervoor vormde de Public Library in Stockholm.
The cover up
Je leven opnieuw behangen. Het zwartgallige vervangen voor iets lichtgestemds. De omgeving verandert je, dus verander je omgeving en jij verandert zelf. Of je verhult je ware persoon door een laagje behang. De realiteit schuilt erachter en is voor niemand zichtbaar. Ruimte voor interpretatie. Het enige dat Johansson geeft is de titel: “The cover up”.
Kitsch
De beelden schuren wel tegen het kitscherige aan. Ze zijn te geslepen, de kleuren te verzadigd. De beelden roepen even een vraag op, maar die beantwoord je al vrij snel met ‘oja, Photoshop’. Het is een gimmick die gauw verveelt. Van mij had hij iets minder enthousiast mogen Photoshoppen. Dat deed hij in het begin, met onderstaande foto. Qua kleur en verzadiging een doodnormale foto. Iets overbelicht zelfs, rechtsboven. Maar dan zie je ineens die vent met een lap asfalt in zijn armen. Zo had ik er graag meer gezien.
Een kom blauw smurrie
Om tot de foto in de header van dit artikel te komen, gebruikt Johansson bizar veel toebehoren. Foto’s, een kom blauwe smurrie, een kartonnen huisje, een miniatuurboompje en Photoshop, heel veel Photoshop.
It’s easier to create a place than to find a place. You then don’t need to compromise on your original plan.