Het is vaste prik zodra ik een workshop geef: deelnemers geven het selectieproces graag uit handen. Ik krijg dan een setje foto’s te zien, met daarbij een “kies jij maar”. Dat doe ik nooit. Want kiezen is de helft van het werk van een fotograaf. Het is misschien wel het belangrijkste dat je moet leren. En daar zijn andere manieren voor dan het aan mij over te laten.
Kiezen (of selecteren) is een rottig gebeuren. Want je verkleint je opties: je vernauwt het pad waar je op zit. En dat voelt onprettig, want een project is het mooist wanneer het in je hoofd woont en alles nog mogelijk is.
Maar in je hoofd valt er voor anderen niks te zien. Dus moet het eruit, vorm krijgen. Kleiner worden. Want hoe geconcentreerder je selectie, hoe steviger de afdronk voor de kijker.
Een voorbeeld. In 2013 kocht ik de domeinnaam www.elvirasmit.com. Die stond vol met foto’s. Van natuur, stad, beesten, portretten. Het was een gezellig allegaartje van een nog zoekende fotografe. Zelfs qua taal wilde ik niet kiezen: mijn about-pagina schreef ik in het Engels. Zo bereikte ik iedereen – dacht ik.
12 jaar later ziet diezelfde website er volstrekt anders uit. En dat is het gevolg van honderden – misschien wel duizenden – keuzes die ik heb gemaakt.
Het gaat niet om het kiezen, maar om de vraag erachter
In 2013 dacht ik nog dat het mij ging om “mooie foto’s” maken. Maar dat is veranderd. Nu wil ik de kijker meenemen in hoe ik naar onze gebouwde omgeving kijk, en wat ik daarin allemaal ontdek. Sinds ik dat weet, is het selecteren van mijn werk een stuk makkelijker geworden.
En dus reageer ik altijd hetzelfde als iemand mij vraagt om de selectie te doen: “wat wil je vertellen / laten zien / welke emotie wil je oproepen bij de kijker?” Van daaruit onderzoeken we samen het thema. Dat is meestal een langer proces dan het maken van de foto zelf.
Wil je jouw overkoepelende thema scherper krijgen? Daar kun je ook zonder mijn vragen mee aan de slag. Hieronder 3 tips:
1. Zoek je eigen thema met dit fotografiespel
Benodigdheden: je (analoge of digitale) fotoarchief, papier en een schaar.
2. Omring je met je eigen foto’s
Eén van mijn beste investeringen: onderstaande plaat aan de muur. Pas wanneer je niet moe wordt van je eigen foto’s, zijn ze echt goed.
3. Koop een notitieboekje en doe er wat mee
Iedereen barst van de ideeën. Maar als je die niet serieus neemt (en ze ergens noteert) dan verdwijnt je ideeëngenerator langzaamaan naar de achtergrond. Dus zwengel de boel weer aan, en koop een notitieboekje.