Iconische foto’s markeren een gebeurtenis van historische omvang. Ze geven het verleden vorm en verpakken het als hapklare brok: een foto. Maar hoezeer is die foto wat het lijkt? Hoe makkelijk valt de scène na te bouwen met wat spullen uit een hobbywinkel voor modelbouw? Cortis en Sonderegger gingen aan de slag.
Iets dat begon als grap
Het zijn de loze uurtjes waarin je hersenen de ruimte krijgen om hun eigen creatieve gang te gaan, zo blijkt uit het werk van professionele fotografen Cortis en Sonderegger. Een zomer lang hadden ze geen commerciële opdrachten en bedachten uit verveling een ludieke tijdsinvulling: het namaken van de duurste foto’s ter wereld, daarmee een vette knipoog makend naar hun eigen magere inkomen.
Ze knipten en plakten Rhein II van Andreas Gursky in elkaar (verkoopprijs 4,3 miljoen dollar) en maakten een foto. Maar niet vanuit het standpunt dat de kijker zou misleiden. Op de resulterende foto zien je een deel van de studio en vele sporen van hun knutselwerk. De exacte kopiefoto is klaar om te worden gemaakt, maar het standpunt van de camera is ‘verkeerd’ waardoor je een deel van de studio ziet.
The Rhine II 1999 Andreas Gursky
Van duur naar iconisch
Hun aanvankelijke idee was moeilijk voort te zetten: het rijtje duurste foto’s bevatte diverse zelfportretten van Cindy Sherman, wat praktisch onmogelijk is om fatsoenlijk na te maken met wat spullen uit de hobbywinkel. Ze kozen derhalve voor een nieuw thema; iconische foto’s. De grap mondde uit in de serie Ikonen van inmiddels 28 foto’s, diverse exposities en een niet onverdienstelijke stap van commerciële naar kunstzinnige fotografie.
‘The Tank Man’ stopping the column of T59 tanks. 4th June 1989
Cortis en Sonderegger balanceren tussen echt en nep
De twee gaan bijzonder nauwgezet te werk; iedere foto wordt tot in detail uitgewerkt: wekenlang zoeken ze naar de juiste belichting, naar goed lijkende modelminiaturen of het zelf maken daarvan (zoals bovenstaande tankwagens). Maar, op het moment dat ze eindelijk de perfecte kopiefoto kunnen maken, doen ze twee passen achteruit en zien we het hele tableau.
Ineens slaat hun motivatie om van het om de tuin leiden met een perfecte mise en scène naar het weergeven van de werkelijkheid. En die bevindt zich búiten de kaders. De resulterende fotoserie legt pijnlijk bloot hoezeer foto’s je voor de gek kunnen houden.
De foto’s laten je twijfelen over de echtheid van de originele foto. Zijn die iconische foto’s ooit wel écht zijn gemaakt zoals wij denken dat ze zijn gemaakt? Dat effect wordt versterkt door het feit dat Cortis en Sondegger ook nog eens een echte ‘hoax’-foto includeren in hun serie; de foto van het vermeende monster van Loch Ness. Gemaakt in 1934 en inmiddels alom erkend als nep:
Monster of Loch Ness, 1934
“It’s a good thing that people question whether every photograph is true. You shouldn’t trust every image. We want to outwit and question the documentary aspect”
Cortis en Sondegger
De LZ129 Hindenburg zeppelin in brand
“A brand new world is offered to the beholder: no one ever stepped on the Moon. An illusion, an imposture, a huge fraud, like the fake 1934 Loch Ness monster – made out of a piece of plastic and a glued head – that nonetheless tricked the world during 40 years.”
Cortis & Sondegger
“AS11-40-5878″ (by Edwin Aldrin, 1969)
Op zoek naar hun boek? Die kun je hier kopen.