Het is een Hollandse ongeschreven regel; des avonds laat je de gordijnen open. Een kleine geste naar de ander die dan een ommetje maakt en wat te zien wil hebben. Omdat hij zijn eigen huis en haard even ontvlucht en achteloos een blik wil werpen in een varia aan kijkdozen, vol flarden van verhalen. Steffen van Malder heeft daar lak aan.
Kijkdoos kijken
De flarden bestaan uit IKEA meubilair, futloze stellen en vaalblauw flikkerend licht van het niet-aflatende televisie-infuus dat menig huwelijk ternauwernood op de been houdt. De hel, dat is het huiselijk leven van de ander. Nee, dan zit je toch liever op je eigen verwassen Ektorp-bank. En dus keer je weer frisgezind naar je eigen kijkdoos terug. Dáárom laten we de gordijnen open. Voor onszelf en voor de ander.
Maar niet iedereen draagt hier aan bij, zo constateerde Steffen van Malder.
De kijkdoos is iets van de middenklasse, van de rijtjeswoning. Kun je het je veroorloven een vrijstaand huis te kopen, dan neem je een heg. De gordijnen blijven open, maar de heg ontneemt het zicht op de tragiek van wat zich binnenin afspeelt.
En dus kan de illusie van geld maakt gelukkig voort blijven bestaan. Want we zíen het niet, wat zich daarachter afspeelt. Het ziet er zo lieflijk, zo sprookjesachtig uit. Dáár zullen de mensen wel gelukkig zijn, denken we dan. In dat sprookjeshuisje achter de bosjes.
Sommigen draven wel erg ver door. De foto hierboven toont enkel nog een heg, een hele hoge heg. Dit geeft te denken. Want tevéél verbergen is ook niet goed. Er moet een tipje van de sluier zijn gelicht. Een kleine verwijzing naar een gelukkig leven. Dat ontbreekt hier volledig. En dus zal het wel mis zijn, daar aan de andere kant van de heg.
De foto’s van Van Malder zijn gelijk van kleurtoon: een matte weergave van groenen en grijzen. De compositie is frontaal en kaarsrecht. De enige ronde vormen zijn de bomen en de bosjes. Binnen is de huiskamer een volledig verzinsel van de mens, maar buiten is dat niet veel anders, zo zien we hier. De planologen lijken gewapend met een liniaal.
De foto’s bevatten weinig details, waardoor je blik ongericht rondbanjert over de verschillende vlakken. De beelden ogen daardoor rustig en afstandelijk.
Belgische huizen
Stefan van Malden groeide op in een buitenwijk van Brussel en raakte gefascineerd door een typische villawijk dicht bij het huis van zijn ouders. Die wijk stond vol met hoog gekapte bomen en heggen. Enkel het topje van het huis was zichtbaar vanaf de straatkant. Daarmee ontstond een typologie die hij ook in andere Belgische villawijken vond. Dus ja, feitelijk was de inleiding van dit stukje onjuist. Dit zijn helemaal geen Nederlandse huizen. Maar niemand die het zag.